Заснавальніку Купалаўскага тэатра Фларыяну Ждановічу - 135 год!
- Рэжысёр. Адзін з першых беларускіх акцёраў, які меў прафесійную адукацыю. Скончыў тэатральную школу ў Варшаве. Любоў да тэатра захапіла яго праз спектаклі ўкраінскіх вандроўных труп, якія часта гастралявалі ў Мінску.
- Натхняўся трупай Ігната Буйніцкага і сам марыў стварыць сталы беларускі тэатр. І ў яго гэта атрымалася!
- Менавіта Ждановіч стварыў трупу і стаў кіраўніком «Першага таварыства беларускай драмы і камедыі», з якой пачалася гісторыя Беларускага дзяржаўнага тэатра (цяперашняга Купалаўскага).
У 1902 годзе Фларыян Ждановіч скончыў Варшаўскую драматычную школу, пасля чаго стаў працаваць акторам у польскіх тэатрах Беларусі. У 1907 г. вярнуўся ў Мінск, дзе выступаў у тэатральнай трупе пры польскім спартовым таварыстве «Сокал» з вершамі Янкі Купалы і Якуба Коласа. У гэты ж час далучыўся да беларускага культурніцкага руху. 15 жніўня 1913 у Радашкавічах адбылася прэм’ера знакамітай п’есы «Паўлінка» пад кіраўніцтвам Ждановіча. Сярод гледачоў быў і сам аўтар — Янка Купала, які потым вельмі дзякаваў за пастаноўку і прарочыў добрую будучыню Мінскаму беларускаму тэатру. У складаных умовах нямецкай і польскай акупацыі ствараў беларускі нацыянальны тэатр, у якім стаў першым мастацкім кіраўніком.
У дзень адкрыцця БДТ 14 верасня 1920 г. сыграў ролю Падарожнага-Рыся ў спектаклі «Рысь» Элізы Ажэшка (паводле ўласнай інсцэніроўкі і рэжысуры). У 1922 года – саступіў месца мастацкага кіраўніка Еўсцігнею Міровічу і пачаў працаваць артыстам БДТ. Удзельнічаў амаль ва ўсіх спектаклях свайго тэатра. Асабліва ў спектаклях Міровіча. Адна з роляў – Зыгмунд Серакоўскі ў спектаклі «Кастусь Каліноўскі».
У тэатры Ждановіч адначасова быў рэжысёрам, акцёрам, грымёрам, касцюмерам і суфлёрам, і нават перакладчыкам. Асноўныя яго пераклады былі на беларускую мову, з іх – працы Кальдэрона, частку лібрэта «Русалкі» (першай нацыянальнай оперы на беларускай мове), Фрэдру, Мальера, Горкага ды іншых. Меў псеўданімы “Іван Карась”, “Алесь Крэсік”. І гэта не ўсе пералікі яго здольнасцяў. На працягу жыцця цікавіўся беларускім фальклорам і глыбока вывучаў гэтую тэму.
На юбілейным вечары з нагоды 25-годдзя сцэнічнай дзейнасці ў 1926 г. – калегі з БДТ-2 (цяперашні Коласаўскі тэатр, Віцебск) назвалі яго – “першым юбілярам беларускага тэатра”. Але ў тым жа 1926 годзе Ждановіч быў адхілены ад працы. У 1930 г. быў арыштаваны па справе Саюза Вызвалення Беларусі, за што атрымаў 5 гадоў лагероў. У 1937 арыштаваны паўторна як польскі шпіён з 1919 г. і расстраляны. Рэабілітаваны ў 1956. Дакладная дата смерці і месца пахавання Фларыяна Ждановіча невядомыя.
Што яшчэ мы ведаем пра Ждановіча?
- Сябра Інбелкульта па пытаннях мастацтва.
- Выконваў абавязкі загадчыка беларускай секціі тэатральнага пададдзела мастацтваў Наркамасвет БССР.
- Ініцыятар стварэння тэатральнага музея і збору матэрыялаў пра трупу Буйніцкага.
- Старшыня камісіі па ахове аўтарскіх правоў.
- Спрыяў справе адкрыцця Студыйных курсаў для артыстаў у Маскве.
(некаторыя факты ўзяты з кнігі А.Менскага “Фларыян Ждановіч”)
капіраванне і распаўсюд фотаздымкаў магчымы толькі з дазволу Нацыянальнага акадэмічнага тэатра імя Янкі Купалы.